Join the new world

---

Ideja ujedinjenja svih Srba u jednu državu javlja se u 19. veku nakon viševekovnog robstva bez sopstvene države, kao program nacionalne integracije i stvaranja nacionalne države u maksimalnim granicama. Ova pojava početkom 19. veka je bila uobičajena među evropskim narodima koji su nacionalno buđenje doživeli u razdoblju tokom i posle Francuske revolucije i Napoleonskih ratova.

Tokom osmanske vladavine nosilac srpske državne ideje bila je Srpska pravoslavna crkva. Arhimandrita pivskog manastira i hercegovačkog narodnog prvaka Arsenija Gagovića 1803. godine je u Petrogradu primio ruski imperator, gde je on izložio svoj plan o stvaranju Velike Srbije. Ruskom imperatoru Aleksandru 1804. godine stiže i memoar karlovačkog mitropolita Stefana Stratimirovića u kome izlaže slične ideje. Sava Tekelija 1805. godine nastoji da zadobije francuskog cara za stvaranje „ilirskog kraljevstva”. Crnogorski vladika Petar I Petrović Njegoš 1807. godine šalje ruskom imperatoru plan o obnovi Slaveno-serbskog carstva, čije bi središte bila bi Crna Gora, kojoj bi se prisajedinili Podgorica, Boka kotorska, Hercegovina, Dalmacija i Dubrovnik, koji bi postao prestonica

Načertanije Ilije Garašanina 1844
,,Načertanije" je tajni program spoljne nacionalne politike koji je krajem 1844. godine napisao Ilija Garašanin tada ministar unutrašnjih poslova
Prema „Načertaniju”, Srbija bi trebala da radi na oslobađanju Srba i ostalih Slovena i na pripajanju susednih oblasti Bosne, Hercegovine, Crne Gore i Severne Albanije (što je podrazumevalo i Kosovo i Metohiju), tada u sastavu Osmanskog carstva, te kasnije i Srema, Bačke i Banata, tada u sastavu Austrougarske. Glavna propagandna aktivnost Srbije bi se zasnivala na pripremanju stanovništva ovih oblasti na sjedinjenje sa Srbijom. Borba za prisajedinjenje ovih oblasti bila bi vođena postepenim otkidanjem osmanskih teritorija, u procesu nezaustavljivog propadanja carstva.

Austrougarska reakcija na Načertanije
Austrougarska je širenje Srbije smatrala pretnjom za svoj teritorijalni integritet. Austrougarska je za Garašaninovo „Načertanije” saznala tek 1883. godine. Žestoko je se protivila ostvarenju srpskih planova, ponajviše zbog toga što je sama pretendovala da zauzme Bosnu i Hercegovinu i da se širi na istok, a sama je to predstavljala kao pretenzije susedne Kneževine Srbije na tradicionalne istorijske oblasti habzburške krune, naseljene Južnim Slovenima. Već 1876. godine, kada je srpski knez Milan podržao ustanak hrišćanskog stanovništva u Hercegovini i Bosni protiv turske vladavine i objavio rat, između ruskog državnog kancelara, kneza Gorčakova, nemačkog kancelara Bizmarka i austrougarskog predsednika vlade Andrašija, na austrougarski pritisak u Berlinskom memorandumu usaglašeno da u slučaju pobede Srba sile neće tolerisati nastanak velike slovenske države. Dolaskom Benjamina Kalaja u okupiranu Bosnu, borba protiv "velikosrpske opasnosti" postaje jedan od glavnih aspekata austrougarske politike, koja cilja da suzbije srpski faktor i udruži Muslimane i Hrvate, sa daljim ciljem da Muslimane pokatolič

Srbi svi i svuda Vuka Karadzića 1849
,,Srbi svi i svuda” je naziv spisa Vuka Stefanovića Karadžića iz 19. veka, u kojem je izneo shvatanja o poreklu zemljama, jeziku i veroispovestima Srba. Spis je objavljen 1849. godine u Beču, kao deo knjige „Kovčežić za istoriju, jezik i običaje Srba sva tri zakona”, ali je napisan još 1836. godine, zbog čega ga neki autori smatraju prvim projektom Velike Srbije. Vuk Stefanović Karadžić je smatrao i naučno dokazivao da su svi govornici štokavskog dijalekta ili Srbi ili srpskog porijekla Vuk je svoje ideje o tome da su svi štokavci Srbi preuzeo od najvećih naučnih imena u tadašnjoj filologiji, a to su bili Jernej Kopitar i Pavel Šafarik.

Teritorijalno proširenje Kraljevine Srbije 1912 u skladu sa spoljnopolitičkom orijentacijom zacrtanom u „Načertaniju”, srpska vojska je napala Osmansko carstvo u Prvom balkanskom ratu oktobra 1912. godine, prodirući u Makedoniju, Rašku, Kosovo, Metohiju i severnu i srednju Albaniju.

Srpska vojska je 5. oktobra 1912. godine prešla granicu ka Makedoniji kod Vranja i Prepolca, oglašavajući rat Osmanskom carstvu. Međutim, još dve nedelje pre toga srpske čete su već zaposele ceo Kozjak i podigle kozjačka sela u borbu protiv Osmanlija. I u Kozjaku, i u bici na Kumanovu, i pred Prilepom, i na Kosovu i na Prizrenu i Bitolju, srpske čete su postigle veliki vojni uspeh.

Srpska vojska oslobađa Kosovo i Prizren, a crnogorska deo Metohije, Đakovicu i Prizren. Sa osmanske strane su naišli na slab otpor, a jedine značajne prepreke srpskom napredovanju pružale su albanske jedinice Ise Boljetinca, Idriza Seferija i Bajrama Curija.

Loše organizovan oružani otpor stanovništva lojalnog Osmanlijama srpska vojska je slomila za nekoliko meseci. Srpski odredi nakon toga prelaze u osvajanje severne i srednje Albanije, zauzimajući u oktobru 1912. veliki deo albanske obale zajedno sa lukom Drač. Iz Albanije se povlače tek nakon Austrougarske pretnje ratom u jesen 1913. godine


Londonski sporazum 1915
U Londonskom tajnom ugovoru Trojne antante su Italiji, Srbiji i Crnoj Gori nuđena teritorijalna proširenja u slučaju pobede Saveznika u Prvom svetskom ratu. Posle dugih pregovora, u Londonu je potpisan tajni sporazum o prelasku Italije na stranu Saveznika, s tim da ona dobije, što se tiče jugoslovenskih zemalja, deo Dalmacije do iznad Splita, i sva veća ostrva, sem Brača i Šolte, dok bi Srbiji i Crnoj Gori, prema tom Ugovoru, pripao južni deo jadranske obale, počev od rta Ploče iznad Trogira, sve do luke Drač, koja bi ostala u posedu Albanije. Pošto je srpska vlada bila čvrsto opredeljena za jugoslovensku opciju (čije je realizacija bila neizvesna, s obzirom da su saveznici, sve do pred sam kraj rata, imali u vidu opstanak Austrougarske) ona se usprotivila ovom planu, čime je izgubila i ono malo italijanskog kredita, što će je koštati tokom povlačenja kroz Albaniju. Italija je kasnije još jednom predložila Srbiji da priđe Četvornom sporazumu (Ujedinjeno Kraljevstvo, Francuska, Rusija i Italija) i da tako i formalno postane saveznik, što je Nikola Pašić odbio, jer bi to značilo priznati i Londonski tajni ugovor i izdati ratne ciljeve.


Homogena Srbija Stevana Moljevića i velika Jugoslavija 1941
Nakon izbijanja krvavog građanskog rata u Jugoslaviji (1941—1945), izbegli banjalučki advokat, Stevan Moljević, u Nikšiću 30. juna 1941. godine objavljuje spis „Homogena Srbija”, koji postaje programsko načelo četničkog pokreta. Iako formalno jugoslovenski opredeljen (službeni naziv: Jugoslovenska vojska u otadžbini), četnički pokret se rukovodio velikosrpskom ideologijom, zalažući se za stvaranje Velike Srbije u Velikoj Jugoslaviji. Dr. Moljević, četnički ideolog i savetnik Draže Mihailovića, piše:

Osnovna greška u našem državnom uređenju bila je što 1918. godine nisu bile udarene granice Srbije. Ta se greška mora ispraviti, danas ili nikad. Te se granice danas moraju udariti, i one moraju da uhvate celo etničko područje na kome Srbi žive sa slobodnim izlazima na more za sve srpske oblasti koje su na domak mora. — Homogena Srbija, Stevan Moljević, 1941



SveSrbija Milana Nedića (1943)
SveSrbija je bio naziv predložen od strane generala Milana Nedića, u svojstvu predsednika vlade okupirane Srbije, za projekat nove srpske države koja bi postojala u okviru evropskog „Novog poretka” (nem. Neuordnung) stvorenog od strane nacističke Nemačke. Projekat je predviđao ujedinjenje Srbije i Crne Gore (u njihovim tadašnjim, ratnim granicama) sa određenim delovima teritorije Bosne i Hercegovine i mali deo Hrvatske koji su se nalazili u okviru Nezavisne Države Hrvatske. Delovi koji je trebalo da budu isključeni iz sastava NDH su uglavnom odgovarali onim delovima BiH koji nisu ušli u sastav Banovine Hrvatske na osnovu Sporazuma Cvetković-Maček iz 1939. godine. Milan Nedić je svoj projekat zvanično predložio Adolfu Hitleru tokom njihovog jedinog susreta održanog u Nemačkoj septembra 1943. godine. Međutim, Hitler nije bio zainteresovan za obnavljanje državnosti Srbije i njena teritorijalna proširenja, tako da je predlog Nedića još tokom sastanka odbijen.



Sporazum Pavelić-Stojadinović (1954)
porazum Pavelić-Stojadinović je bio posleratni sporazum u emigraciji između ustaškog vođe i bivšeg poglavnika Nezavisne Države Hrvatske Ante Pavelića, i srpskog radikalskog vođe i bivšeg predsednika kraljevske vlade Milana Stojadinovića, potpisan krajem 1954. godine u Buenos Ajresu. Sporazum je predviđao razbijanje Federativne Narodne Republike Jugoslavije (FNRJ) na tri nezavisne države: Sloveniju, Hrvatsku i Srbiju. Ovaj novi srpsko-hrvatski sporazum koji je trebalo da zameni zastareli Sporazum Cvetković-Maček iz 1939. godine, kojim je uspostavljena Banovina Hrvatska.

Eventualni sporazum je jedini način da se konačno stane na kraj međusobnom uništavanju ... Jer Srbi i Hrvati su stotinama godina živeli u posebnim državama i uvek u najboljem prijateljstvu, te sam siguran da ćemo opet biti upućeni jedni na druge i pomagati se u odbrani zajedničkih interesa.

-Milan Stojadinović